ਚਿੰਤਾ ਵਿਕਾਰ ਕੀ ਹੈ?
ਚਿੰਤਿਤ ਹੋਣਾ ਇੱਕ ਸਭਾਵਿਕ ਘਟਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਾਸਤਵਿਕ ਜਾਂ ਕਥਿਤ ਖਤਰੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਭੀੜ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੋਲਣਾ, ਕੈਮਰੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਪਰਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਚਿੰਤਾ ਵਿਕਾਰ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਲਈ ਇਹ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਵਾਧੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਕਾਰਨ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਦੇ ਕੰਮ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਲੇਸ਼ ਆਦਿ ਦਾ ਹਸਤਕਸ਼ੇਪ ਹੋਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।
ਸਰੀਰਕ ਲਕਸ਼ਣ:
- ਮਤਲੀ ਜਾਂ ਉਲਟੀ
- ਸਿਰ ਵਿੱਚ ਦਰਦ
- ਸਾਹ ਦੀ ਤਕਲੀਫ
- ਪਸੀਨਾ, ਗਰਮ ਫਲਸ਼
- ਵਧੀ ਹੋਈ ਧੜਕਣ
- ਵਧਿਆ ਹੋਇਆ ਰਕਤਚਾਪ
- ਸੌਣ ਵਿੱਚ ਦਿੱਕਤਾਂ
- ਤਨਾਅਗ੍ਰਸਤ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆ
- ਸ਼ੋਚਾਲਿਆ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਥੋੜਾ ਜਿਹੇ ਤੋਂ ਵਾਧੁ/ ਘੱਟ ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ
- ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਬਲ ਪੈਣਾ
- ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ
- ਘਬਰਾਹਟ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ
- ਡਰ ਦੀ ਭਾਵਨਾ
- ਨਿਯੰਤਰਣ ਖੋਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ
- ਭੱਜ ਜਾਣ ਦਾ ਵਿਚਾਰ
- ਬੇਚੈਨੀ ਅਤੇ ਸੁੰਨ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ
- ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਏਕਾਗਰਤਾ ਵਿੱਚ ਕਠਿਨਾਈ ਹੋਣਾ
ਚਿੰਤਾ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ
ਪੈਨਿਕ ਡਿਸਆਰਡਰ (ਘਬਰਾਹਟ-ਬੇਚੈਨੀ):– ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਜੋ (ਪੈਨਿਕ ਅਟੈਕ) ਘਬਰਾਹਟ-ਬੇਚੈਨੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਹਿਰਦੇ ਗਤੀ, ਹੱਥਾਂ ਜਾਂ ਉਂਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁੰਨਤਾ, ਸੀਨੇ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ ਦਰਦ, ਪਸੀਨੇ ਨਾਲ ਤਰ, ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਕਠਿਨਾਈ, ਆਕ੍ਰਮਕ ਜਾਂ ਆਤੰਕ ਦੀ ਭਾਵਨਾ, ਨਿਅੰਤਰਣ ਦੀ ਹਾਨੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਲਕਸ਼ਣਾਂ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਅਤੇ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਵਕਤ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਡਰ ਦਾ ਵੀ ਹਮਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਈ ਮਿੰਟਾਂ ਤੱਕ ਜਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਸਮਾਜਿਕ ਚਿੰਤਾ ਵਿਕਾਰ: ਸੋਸ਼ਲ ਫੋਬਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਵਿਅਕਤੀ ਆਤਮ-ਸਚੇਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਰੋਜਮਰਾ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਅਧਿਕ ਚਿੰਤਾ ਕਰਨ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਿਸਟ ਫੋਬਿਆ:- ਚਿੰਤਾ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ਿਸਟ ਵਸਤੂ ਜਾਂ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਡਰਨ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ ਉਚਾਈਆਂ ਜਾਂ ਉੜਾਨ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਹੈ। ਚਰਮ ਸੀਮਾ ਉਸ ਬਿੰਦੂ ਤੇ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਵਿਅਕਤੀ ਡਰ ਤੋਂ ਹਲਕੀ ਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਬਾਰੇ ਲਗਾਤਾਰ ਚਿੰਤਾ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਚਿੰਤਾ ਵਿਕਾਰ:- ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਂ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਦੇ ਵਾਧੂ, ਅਵਾਸਤਵਿਕ ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਤਨਾਅ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੋ।
ਚਿੰਤਾ ਵਿਕਾਰ ਦੇ ਇਲਾਜ
ਸਮਾਨਯ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਘਬਰਾ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਤਥਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ, ਉਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਲਕਸ਼ਣਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤਿਬੰਧਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਉਪਾਅ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦੇ ਲਈ ਕੁਝ ਨਿਮਨ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦਾ ਵੀ ਅਭਿਆਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਜਿਵੇਂ:
ਆਹਾਰ ਪਰਿਵਰਤਨ:– ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ਿਸਟ ਖਾਦਯ ਅਤੇ ਪੇਯ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੈਫੀਨ, ਅਥਵਾ, ਕਾਫੀ, ਚਾਹ, ਕੋਇਲਾ, ਊਰਜਾ ਪੇਯ ਅਤੇ ਚਾਕਲੇਟ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ਜਿਸਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੈਫੀਨ ਇੱਕ ਮੂਡ ਬਦਲਣ ਵਾਲੀ ਦਵਾਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਵਿਕਾਰ ਦੇ ਲਕਸ਼ਣਾਂ ਨੂੰ ਟ੍ਰਿਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਸਰੀਰਕ ਫਿਟਨੇਸ:-ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕਸਰਤ ਅਤੇ ਬੇਹੱਦ ਨੀਂਦ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਮਾਨਸਿਕ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਨਾਅ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦਿਮਾਗ ਰਸਾਯਨਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਆਰਾਮ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ:– ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਨਿਪਟਨ ਲਈ , ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰੋ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਚੰਗਾ ਆਰਾਮ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਸੌਣ ਲਈ ਦਿਨ ਭਰ ਦਾ ਪਾਲਨ ਕਰੋ।
ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼:– ਇਹ ਵੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਦੇਣ ਜਾਂ ਨੀਂਦ ਦੀ ਗੋਲੀ ਲੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਡਾਕਟਰ ਤੋਂ ਸਲਾਹ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਹਰਬਲ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਲਈ ਵੀ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਚਿਕਤਸਕ ਤੋਂ ਰਾਏ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
