ਬਾਈਪੋਲਰ ਡਿਸਆਰਡਰ
ਦਵਿਧਰੁਵੀ ਵਿਕਾਰ (ਬਾਈਪੋਲਰ ਡਿਸਆਰਡਰ) ਇੱਕ ਮਾਨਸਿਕ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ। ਜਿਹੜੀ ਵਾਧੂ ਊਰਜਾਵਾਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਨਿਮਨ, ਉਦਾਸ ਮਨੋਦਸ਼ਾ ਤੱਕ ਚਰਮ ਮਿਜਾਜ ਦਾ ਕਾਰਣ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਚਰਮ ਮਿਜਾਜ ਨੀਂਦ, ਊਰਜਾ ਦੇ ਸਤਰ ਅਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਰੂਪ ਨਾਲ ਸੋਚਣ ਦੀ ਸ਼ਮਤਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਵ ਲਿਆਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚਰਣ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਿਆਦਾ ਉੱਚ ਦਬਾਵ ਨੂੰ ਉਨਮਾਦ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਆਦਾ ਨਿਮਨ ਨੂੰ ਅਵਸਾਦ ਨਾਲ ਸੰਦਰਭਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਉਨਮਾਦ (ਮੇਨੀਆ):-
ਉਨਮਾਦ (ਮੇਨੀਆ), ਜਾਂ ਇੱਕ ਉਨਮਤ ਪ੍ਰਕਰਣ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ 7 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਅਵਧੀ ਵਿੱਚ ਨਿਮਨਲਿਖਤ ਲਕਸ਼ਣ ਦਿਸਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਤਨਮਤ ਪ੍ਰਕਰਣ ਜਾਂ ਉਨਮਾਦ (ਮੇਨੀਆ) ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਹਨ:-
- ਉੱਚ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਤੀਵਰ ਗਤੀਵਿਧੀ
- ਅਤਿਆਧਿਕ ਚੰਗਾ ਮੂਡ
- ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ ਜਾਂ ਅਧੀਰਤਾ
- ਅਸਥਿਰ ਡਾਂਵਾਡੋਲ ਗੱਲ ਕਰਨਾ
- ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰਥਤਾ
- ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣਾ
- ਖਰਾਬ ਨਿਰਣੈ
- ਅਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤਣਾ
- ਭਾਰੀ ਲਾਪਰਵਾਹ ਖਰਚ
- ਹਾਈ ਸੈਕਸ ਡਰਾਈਵ
- ਸ਼ਰਾਬ ਜਾਂ ਨਸ਼ੀਲੀ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਦੁਰਪਯੋਗ
- ਆਕ੍ਰਾਮਕਤਾ
ਬਾਈਪੋਲਰ ਅਵਸਾਦ (ਡਿਪ੍ਰੈਸ਼ਨ):-
ਅਵਸਾਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਉਦਾਸ ਮਨੋਦਸ਼ਾ, ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਊਰਜਾ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅਰੁਚੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਆਨੰਦਦਾਅਕ ਮੰਨਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਨਿਮਨਲਿਖਤ ਲਕਸ਼ਣ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ 2 ਹਫਤੇ ਜਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਅਵਧੀ ਦੇ ਲਈ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਤੋਂ ਸਲਾਹ ਕਰਨੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ:-
- ਦੁੱਖ, ਚਿੰਤਾ ਜਾਂ ਸ਼ੂਨਅਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੋਣਾ
- ਆਸ਼ਾਹੀਨ ਹੋਣਾ
- ਅਪਰਾਧਬੋਧ ਦੀ ਭਾਵਨਾ, ਬੇਕਾਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ, ਜਾਂ ਅਸਹਾਅ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ
- ਉਹਨਾਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੂਚੀ ਦੀ ਕਮੀ, ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਇੱਕ ਬਾਰ ਆਨੰਦਦਾਇਕ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੈਕਸ ਆਦਿ
- ਊਰਜਾ ਦੀ ਕਮੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ
- ਏਕਾਗਰਤਾ ਜਾਂ ਭੁੱਲਣਾ, ਸਮ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋਣਾ
- ਨੀਂਦ ਵਿੱਚ ਗੜਬੜੀ, ਘੱਟ ਨੀਂਦ ਆਉਣਾ ਜਾਂ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣਾ
- ਭੁੱਖ ਜਾਂ ਵਜਨ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਵ ਹੋਣਾ
- ਦਰਦ ਜਾਂ ਸ਼ਰੀਰਿਕ ਲਕਸ਼ਣ (ਜਿਹੜੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬਿਮਾਰੀ ਜਾਂ ਚੋਟ ਦੇ ਨਾ ਹੋਣ)
- ਮੌਤ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਆਉਣਾ, ਜਾਂ ਆਤਮਘਾਤੀ ਵਿਚਾਰ ਜਾਂ ਪ੍ਰਆਸ
ਬਾਈਪੋਲਰ ਡਿਸਆਰਡਰ ਦਾ ਇਲਾਜ
ਦਵਿਧਰੁਵੀ ਵਿਕਾਰ (ਬਾਈਪੋਲਰ ਡਿਸਆਰਡਰ) ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਮਾਨਸਿਕ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ। ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਇਹ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਸਕਦਾ ਕਿ ਉਹਨੂੰ ਮੂਡ ਤੋਂ ਸਬੰਧਿਤ ਵਿਕਾਰ ਹਨ। ਪਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਮੂਡ, ਸੁਭਾਅ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਵ ਦੂਜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਰੋਜ਼ ਦੀ ਦਿਨਚਰਿਆ ਵਿੱਚ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਗੜਬੜੀ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਕਰਾਰ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ, ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਭਰਤੀ ਹੋਣ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਮਰੀਜ਼ ਜੋ ਕਿ ਖੁਦ ਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਲਈ ਜੋਖਮ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਬੇਹਤਰ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬਾਈਪੋਲਰ ਡਿਸਆਰਡਰ ਤੇ ਹੋਈ ਕੇਸ ਸਟੱਡੀ
ਦ੍ਰਵਿਧਰੁਵੀ ਵਿਕਾਰ ਹੋਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਟੁੱਟ ਗਏ ਹੋ, ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਬਹਾਦੁਰ ਹੋ।
ਦ੍ਰਵਿਧਰੁਵੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਵਿਕਾਰ ਚੁਣੌਤੀ ਪਹਿਚਾਨ ਵਿੱਚ ਨਿਹਿਤ ਹੈ।
ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਹੋਏ ਉਮਰ 62 ਸਾਲ ਸ਼ਾਦੀਸ਼ੁਦਾ ਮਰਦ ਰਣਜੀਤ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੁਆਰਾ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਿਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ 4 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਲਈ ਮੈਡੀਕਲ ਹਿਸ੍ਟ੍ਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਰਣਜੀਤ ਨੂੰ ਬੇਚੈਨ ਤੇ ਵੱਢੇਰੀ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨੀਂਦ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਵੀ ਘੱਟ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ ਸੰਦਿਘਧ, ਅਤਿ-ਧਾਰਮਿਕ ਵੀ ਸੀ ਅਤੇ ਆਕ੍ਰਾਮਕ ਸੁਭਾਅ ਦਿਖਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਨਿਦਾਨਿਕ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਐਪੀਸੋਡ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਅਤੀਤ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਈਪੋਲਰ ਡਿਸਆਰਡਰ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ ਲਕਸ਼ਣਾਂ ਤੋਂ ਨਿਦਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ਰਣਜੀਤ ਨੇ ਸ਼੍ਰਵਣ ਮਤਿਭ੍ਰੰਮ (ਜਿਥੇ ਉਹ ਕਈ ਆਵਾਜਾਂ ਸੁਣਦਾ ਹੈ), ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਉਤਪੀੜਨ ਪੂਰਨ ਭ੍ਰੰਮ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ (ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ “ਕੁਝ ਲੋਕ ਮੇਰੇ ਖਿਲਾਫ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਮੇਰਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ”)।
ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਲਕਸ਼ਣਾਂ ਦੇ ਲਈ, ਮੂਡ ਸਟੈਬਲਾਈਜ਼ਰਸ ਅਤੇ ਐਂਟੀ-ਸਾਈਕੋਟਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ, ਆਕ੍ਰਾਮਕਤਾ ਅਤੇ ਸੰਦੇਹ ਵਿੱਚ ਘਾਟ 1 ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਨੋਟ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸਕ੍ਰਿਯ ਉਪਚਾਰ ਚਰਣ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤੇ ਬਿਮਾਰੀ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਵਧੇਰਾ ਗਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਨਸ਼ੀਲੀ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਅਨੁਪਾਲਨ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਪਾਰਸਪਰਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤਾਲ ਚਕਿਤਸਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਰਣਜੀਤ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਸਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਤਨਾਅ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਦੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨਾਲ ਰਿਲੈਪਸ ਨਾਲ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਰੀਜ ਨੇ ਇਲਾਜ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਪੂਰੀ ਵਸੂਲੀ ਹਾਸਿਲ ਕਰ ਲਈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਨੌਕਰੀ ਫਿਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ 5 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਦੇਖਰੇਖ ਲਈ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਦਵਾ ਅਨੁਪਾਲਨ ਵੀ ਚੰਗਾ ਹੈ।